با پیشرفت علم و تکنولوژی و گسترش شهرنشینی، آسایش در جوامع افزایش میی ابد ولی خود این تکنولوژی، باعث پیدایش مشکلات سلامتی خواهد شد که زندگی بشر را تهدید می کند.
استفاده از کودهای شیمیایی در کشاورزی، سموم دفع آفات نباتی، شوینده های مختلف خانگی و صنعتی، آلودگی هوا و دیگر تهدیدات سلامتی، امروزه به صورت مستقیم توانسته است سلامت انسان را با مکانیسم های مختلفی تهدید نماید.
یکی از مهمترین مکانیسم های بیماری زا در این میان افزایش استرس اکسیداتیو است. استرس اکسیداتیو وجود مواد رادیکال آزاد یا اکسیژن جفت نشده ای است که با اکسید کردن مولکول های بدن از قبیل چربی های موجود در LDL و اسیدهای نوکلئیک می توانند به ترتیب باعث پیدایش بیماری های قلب و عروق و سرطان شوند. در این مقاله از چند جنبه به این تعادل (اکسیدان ـ آنتیاکسیدان) توجه خواهد شد.
فروشگاه بازار پزشکی با بهره گیری از بهترین برندها و دانش فنی خود توانسته تا کنون خوش بدرخشد. فروشگاه بازار پزشکی از هر گونه تلاشی برای بالا بردن کیفیت خرید مشتریان خود دریغ نمیکند و همواره در تلاش است تا اسان ترین فرایند خرید با قیمت های واقعی و بدون واسطه از برندهای معتبر را برای مشتریان خود فراهم آورد. تامین مطمئن، سریع و اقتصادی کالاهای پزشکی و لوازم سلامت کاربران با بالاترین کیفیت از اولویت های سایت بازار پزشکی می باشند. به منظور رفاه حال شما عزیزان امکان پاسخگویی به سوالات شما عزیزان در خصوص محصولات، نحوه سفارش، تعیین سایز و موارد دیگر می توانید با تلفن ۰۲۱۹۲۰۰۷۷۲۴ و ۰۹۳۶۱۰۵۳۳۳۳ در ساعات کاری 10 تا 17 در ارتباط باشید.
فهرست مطالب
۱ـ منابع تولید استرس اکسیداتیو در بدن:
استرس اکسیداتیو در بدن از ۲ طریق تولید می شود، راه اول ورود این رادیکال های آزاد از محیط به بدن است که برای مثال از استشمام شوینده ها و ضد عفونی کننده ها و سفید کننده های صنعتی و خانگی می توان نام برد. استنشاق هوای یونیزه شده در اطراف دکل های برق فشار قوی نیز می تواند باعث ورود رادیکال های آزاد به بدن شوند. طوری که توصیه می شود از مواجهه با موارد فوق اجتناب شود.
راه دوم ورود رادیکال های آزاد به بدن، تولید این مواد در بدن می باشد (تولید درون ساز). همان طور که می دانیم، گلبول های سفید بدن به عنوان سربازان دفاعی بدن در مقابل هجوم باکتری ها، ویروس ها و تمام عوامل مهاجم دیگر ایستادگی می کنند.
گلبول های سفید مکانیسم های مختلفی برای از بین بردن این عوامل حمله کننده به بدن دارند. یکی از این مکانیسم ها، تولید رادیکال های آزاد در میتوکندری گلبول های سفید در طی واکنش «انفجار تنفسی» می باشد.
رادیکال های آزاد که طی این انفجار تنفسی تولید شده به عنوان «مواد سمی» در مجاورت باکتری ها، ویروس ها و یا سایر عوامل مهاجم قرار گرفته و باعث از بین رفتن آن ها می شود. بنابراین بدن ما از رادیکال های آزاد به عنوان اسلحه در برابر عوامل عفونت زا استفاده می کنند.
که به نظر می آید باعث کاهش عفونت می شود. ولی در طولانی مدت با افزایش عوامل عفونی، استمرار تولید رادیکال های آزاد باعث افزایش استرس اکسیداتیو شده و به جای باکتری ها و عوامل بیگانه، باعث از بین رفتن و تغییر در بافت های سالم بدن از جمله چربی های LDL و اسیدهای نوکلئیک می شود. که می تواند باعث افزایش خطر بیماری های مختلفی در بدن شود.
۲ـ چگونه استرس اکسیداتیو باعث بروز بیماری های مختلف می شود؟
زمانی که استرس اکسیداتیو به ذرات LDL در خون حمله نماید، باعث اکسید شدن این ذرات شده و LDL اکسید شده را تولید خواهد کرد. ذره LDL اکسید شده به تشخیص سلول های ایمنی بدن ذرات مطلوبی برای بدن نمی باشند.
بنابراین، این ذرات در دیواره عروق «تجمع اجباری» پیدا می کند. که اساس تولید سلول های ابری یا مه آلود است. با پیشرفت حمله رادیکال های آزاد به ذرات LDL، سلول های ابری بیشتری در عروق ساخته می شوند که در حضور غلظت طبیعی کلسیم سرمی، می تواند کلسیفیه شده و به زایده های سفت و محکمی تبدیل شود که یا به خودی خود می تواند انعقاد خون را افزایش دهد، یا با انسداد فیزیکی باعث انسداد عروق شود. بنابراین با بالا رفتن استرس اکسیداتیو، خطر بیماری های قلبی و عروقی افزایش می یابد.
به علاوه مواد اکسیدان یا اکسیژنی (ROS) می توانند با تأثیر بر اسیدهای نوکلئیک باعث تغییر در پروتئین سازی شده و سلول را سرطانی کنند. فرار از این سلول های با پروتئین های غیر طبیعی از چنگال سیستم ایمنی بدن، و تکثیر این سلول ها باعث پیدایش سلول های سرطانی می شود. بنابراین، علت یابی بیماری سرطان نیز تا حدودی به وجود سطح بالایی از استرس اکسیداتیو بستگی دارد.
علاوه بر دو بیماری مهم قلب و عروق و نیز سرطان که به صورت تنگاتنگی با استرس اکسیداتیو در ارتباط هستند، بیماری های التهابی از قبیل آسم، آرتریت روماتوئید و بسیاری بیماری های دیگر نیز به صورت غیر مستقیم با استرس اکسیداتیو در ارتباط می باشند.
۳ـ آنتی اکسیدان ها چیستند و از کدام منابع تولید می شوند؟
آنتی اکسیدان ها در بدن به دو دسته رژیمی و درون زا تقسیم بندی می شوند. آنتی اکسیدان های رژیمی عبارتند از ویتامین E، ویتامین C، کارتنوئیدها و فلاونوئیدها در صورتی که آنتی اکسیدان های آنزیمی عبارتند از گلوتاتیون ردوکتاز، گلوتاتیون پراکسیداز، تیوردوکسین ردوکتاز، سوپراکسید دسیموتاز و تیوردوکسین ردوکتاز.
در صورتی که آنتی اکسیدان های غیر آنزیمی عبارتند از گلوتاتیون، اسید اوریک و تا حدودی آلبومین. تمامی این دسته مواد از طریق جارو کردن و سیراب کردن رادیکال های آزاد باعث از بین رفتن یا غیر فعال شدن رادیکال های آزاد می شوند.
شایان ذکر است که آنزیم های آنتی اکسیدانی از ویتامین ها یا عناصر معدنی دیگری به عنوان کوآنزیم یا کوفاکتور کمک می گیرند. از این ویتامین ها و مینرال ها می توان به ریبوفلاوین، روی، سلنیم، مس و منگنز اشاره کرد.
به همین دلیل، در بسیاری از کتاب ها، از این مواد مغذی به عنوان آنتی اکسیدان یاد می شود، که البته صحیح نیست به این دلیل که هیچ کدام از این مواد مغذی به تنهایی قادر به انجام فعالیت آنتی اکسیدانی نیستند و برای فعالیت آنتی اکسیدانی خود به صورت کمکی به آنزیم های فوق الذکر کمک می نمایند.
۴ـ منابع غذایی آنتی اکسیدان های رژیمی کدامند؟
ویتامین E: ویتامین E که مهم ترین آنتی اکسیدان فاز چربی می باشد در روغن های گیاهی وجود دارد. از جمله این روغن ها، می توان به روغن زیتون، روغن سویا، روغن گلرنگ، روغن آفتابگردان و روغن ذرت اشاره کرد. جالب اینجاست که در این گیاهان روغنی، ویتامین E موجود در این غذاها باعث جلوگیری از فساد اکسیداتیو روغن های غیر اشباع آن ها می شود. البته مکمل های ویتامین E نیز در بازار به وفور وجود دارد.
ویتامین C: ویتامین C مهم ترین آنتی اکسیدان فاز آبی در بدن بوده و نقش حفاظتی و حمایتی از ویتامین E را دارا می باشد. ویتامین C در غذاهایی مانند فلفل، مرکبات، کیوی و سبزیجات مختلف وجود دارد. برای ویتامین C نیز انواع مختلفی از مکمل های ویتامینی وجود دارد.
کارتنوئیدها: از انواع ۳۰۰ نوع مختلف کارتنوئید که در طبیعت وجود دارد در حدود ۲۰ نوع از آن ها در غذاهای روزانه ما وجود دارد که تنها ۵ تا ۶ نوع از آنها در سرم خون انسان قابل اندازه گیری است. از این کارتنوئیدها میتوان به آلفاکاروتن، بتاکاروتن، لیکوپن، بتاکریپتوگزانتین، لوتئین و زئازانتین اشاره نمود. لیکوپن قویترین قدرت آنتیاکسیدانی را در میان کارتنوئیدها دارا می باشد. کارتنوئیدها در سبزیجات رنگی با رنگ تیره به وفور یافت می شوند (از جمله گوجه فرنگی و هویج).
فلاوونوئیدها: در طبیعت حدود ۲۰۰۰ نوع فلاونوئید وجود دارد که تنها چند نوع آن در سرم انسان قابل اندازه گیری است. این فلاونوئیدها عبارتند از مورین، جنیستئین، نارنجین، کرستین، هپسیدین و کتکین اشاره نمود.
فلاوونوئیدها در غذاهای مختلفی مانند سیب، گلابی، سیر، پیاز، چای سبز و سیاه و سبزیجات مختلف وجود دارند. می توان گفت که فلاونوئیدها در دوزهای بسیار بالا (در صورتی که به صورت مکمل های مگادوز استفاده شوند) می توانند سمی باشند. بنابراین مصرف آن ها به صورت مکمل چندان توصیه نمی شود.
۵ـ کلام آخر
با افزایش سهم سبزیجات و میوه جات می توان دریافت آنتی اکسیدان های رژیمی را افزایش داد و تعادل آنتیاکسیدانی ـ اکسیدانی بدن را به نفع سیستم آنتی اکسیدانی بدن تغییر داد. و از بروز بسیاری از بیماریها جلوگیری کرد.