فیزیوتراپی و کاربرد آن در درمان بیماری‌های اسکلتی عضلانی

به وسیله فیزیوتراپی عارضه‌های عضلانی-اسکلتی ، ارتوپدیک و درد ناشی از آن‌ها را قابل درمان است. فیزیوتراپیست‌ها مراجعین را با هر سنی (5 تا 93 ساله) و در هر سطح فعالیتی، از بی‌تحرک تا به شدت پرتحرک (از جمله ورزشکاران حرفه‌ای و آماتور نخبه)، درمان می‌کنند.

فیزیوتراپیست‌ها برای درمان مراجعینی که از دردهای مزمن، ضربه مغزی و اختلال عملکرد دهلیزی رنج می‌برند و همچنین پیشگیری و درمان مشکلات ناحیه لگن زنان (از جمله قبل و بعد از زایمان طبیعی) و مشکلات ناحیه لگن مردان، برنامه‌های درمانی تخصصی تهیه می‌کنند.

فیزیوتراپیست‌ها همچنین برای دوره بعد از بسیاری از جراحی‌های ارتوپدیک و یا شکستگی‌ها برنامه‌های توانبخشی ارائه می‌دهند.

عارضه‌های شایعی که به فیزیوتراپی نیاز دارند

برنامه‌های مراقبتی فیزیوتراپی انواع مختلفی از درمان‌ها را شامل می‌شوند از جمله درمان‌های دستی و استفاده از دستگاه‌های مختلف.

به طور کلی عارضه‌هایی که می‌توان با فیزیوتراپی درمان کرد عبارتند از:

• دردها و آسیب‌های عضلات و تاندون‌ها (کشیدگی‌ها، پارگی‌ها، تاندونیت، تندینوسوس، تاندینوپاتی، پری‌تاندونیت، شکستگی‌ها، کوفتگی‌ها، دردهای عضلانی/ درد موفاشیال)
• درد مفصل، آسیب‌دیدگی‌ها و عارضه‌ها (پیچ‌خوردگی‌های مفاصل، سفتی مفاصل، در مفاصل، آرتروز، بورسیت، گردن درد، درد قفسه سینه، درد میان کمر، درد پایین ستون فقرات، درد پایین کمر، درد مکانیکی پایین کمر)
• آسیب‌دیدگی‌های رباط‌ها (کشیدگی‌ها و پارگی‌های رباط‌ها)
• آسیب‌دیدگی‌های عصب محیطی و یا دردهای عصبی
• درد مزمن/ حساس شدگی مرکزی
• مشکلات دهلیزی و سرگیجه (سرگيجه‌ی خوش خيم حمله‌اي وضعيتی یا BPPV)
• ضربه مغزی (از جمله سندروم پس از ضربه مغزی)
• عارضه‌های صفحه رشد در اطفال (ازگود اشلاتر، سیندینگ لارسن جانسون، سیندینگ لارسن، سیور، پرتس و غیره)
• سندرم‌های ناشی از استفاده مفرط (سندرم درد پاتلوفمورال، ازگود اشلاتر، سندرم گیرافتادگی شانه، سندرم ایلیوتیبیال باند، سندرم کمپارتمان، سندرم فشار داخلی تيبيا و غیره)
• توانبخشی بعد از جراحی‌های ارتوپدیک (شامل جراحی‌های آرتروسکوپیک، تعویض مفصل، بازسازی رباط، ترمیم تاندون، دوره پس از بی‌حرکتی، جراحي جااندازي باز با تثبيت داخلي بعد از شکستگی، میکرودیسککتومی، خشک کردن (یا فیوژن))
• عارضه‌های ناحیه لگن زنان و مردان (از جمله درد پایین کمر، لگن، ران و باسن؛ درد قبل و بعد از زایمان طبیعی، اختلال عملکرد کف لگن، بی‌اختیاری ادراری و غیره)

ستون فقرات/ تنه/ سر

بسیاری از عارضه‌هایی که در ستون فقرات/ تنه/ سر باعث درد می‌شوند ناشی از حرکت بیش از حد در بخش خاصی از ستون فقرات هستند (برای مثال، در C5/C6 گردن یا در L5/S1 در پایین کمر). ارزیابی و درمان نواحی واقع در بالا یا پایین ناحیه دردناک که دچار اختلال عملکرد شده‌اند اما درد ندارند (سفت اما بدون درد) باعث بهبود نتایج درمان می‌شود.

دست‌ها و پاها (اندام‌های فوقانی و تحتانی)

مشابه آنچه در مورد ستون فقرات/ تنه/ سر گفته شد، بسیاری از عارضه‌های بالا و پایین تنه هم متأثر از چند مفصل یا ناحیه هستند. برای مثال، درد پاتلوفمورال زانو (PFPS، در پشت زانو)، که شایع‌ترین عارضه زانو است، اغلب به درستی درمان نمی‌شود، چراکه معمولاً به عدم تعادل‌ها و کاهش پایداری و قدرت در مچ پا، قوزک و ران و باسن توجه نمی‌شود.

ارتباط درد و مغز

درد منحصر به‌ فرد است. هیچ دو نفری را نمی‌توان یافت که درد دقیقاً یکسانی داشته باشند. همچنین درد، دلیلش هر چه که باشد، ۱۰۰% واقعی است. نقش درد در توانبخشی یکی از ملاحظات مهم در درمان است.

تمام بخش‌های بدن ما، از فرق سر تا پنجه پا، به مغزمان متصل است. مغز همیشه در دردی که می‌کشیم نقش دارد. در بسیاری از برنامه‌های درمانی، به دلیل لحاظ نشدن درمان‌هایی که در آن‌ها به مغز توجه می‌شود، نتیجه کاملی به دست نمی‌آید.

در سال‌های اخیر، درک ما از درد و همچنین نحوه کمک به افرادی که از درد رنج می‌برند به طور چشمگیری افزایش یافته است. متأسفانه، این تغییرِ الگو در درک، ارزیابی و درمان درد برای بسیاری از متخصصان سلامت تازگی دارد؛ چرا که این دیدگاه جدید هنوز هم در مواد درسی اکثر دانشگاه‌های تربیت کننده متخصصان مراقبت‌های بهداشتی لحاظ نشده است.

به همین دلیل، اگر دچار درد مزمن هستید (دردی که بیش از ۳ ماه ادامه داشته باشد) می‌بایست به متخصصی مراجعه کنید که واقعاً درد را درک می‌کند و با روش‌های درمانی غیرتهاجمی جدید (آموزش علم اعصابِ درد و تصویر حرکتی مرحله به مرحله) آشنا باشد.

تاندینوپاتی (تاندونیت، تندینوسوس و غیره)

تاندینوپاتی، تاندویت و تندینوسوس که معمولاً نامشان سردرگمی زیادی ایجاد می‌کند، عارضه‌های بسیار شایعی هستند که ما به طور روزمره آن‌ها را درمان می‌کنیم. بسیار مهم است که کسی که شما را درمان می‌کند از لحاظ علمی به روز بوده و در جریان آخرین تحقیقات انجام شده در زمینه درد، آسیب‌ها و عارضه‌های تاندون باشد.

مدالیته‌های فیزیوتراپی

وقتی که به یک فیزیوتراپیست مراجعه می‌کنید، می‌توانید انتظار دریافت یک درمان ایمن و مؤثر با یک پشتوانه تحقیقاتی خوب را داشته باشید. شما اطمینان خواهید داشت که فیزیوتراپیست‌تان توانمند و خبره بوده و درمانی که ارائه می‌دهد متناسب با عارضه یا آسیب‌دیدگی شما است. همچنین می‌بایست در مورد عارضه‌ای که دارید و برنامه درمانی پیشنهادی آنقدر اطلاعات به شما داده شود که به درک کلی از انواع درمان‌های موجود برسید و قادر باشید برنامه پیشنهادی را آگاهانه بپذیرید.

فیزیوتراپی غیرفعال چیست؟

فیزیوتراپی غیرفعال درمانی است که شخص یا چیزی آن را روی شما اعمال می‌کند. استفاده از گرما یا کیسه‌های یخ یا استفاده از دستگاه تی‌ان‌اس (تحريك الكتريكي از راه پوست) یا انواع دیگر مدالیته‌های الکتریکی نمونه‌هایی از درمان‌های غیرفعال هستند. درمان‌های انجام شده توسط فیزیوتراپیست‌ها مانند ماساژ بافت عمقی، طب سوزنی یا دستکاری و متحرک‌سازی مفاصل هم درمان‌های غیرفعال محسوب می‌شوند. درما‌ن‌های غیرفعال می‌توانند مفید باشند. با این حال، فیزیوتراپیست‌ها می‌بایست از این تکنیک‌ها تنها برای کمک به بیماران جهت شرکت در یک برنامه‌ مراقبتی فعال استفاده کنند.

گرما و یخ

درمان‌های خانگی مانند گرما، یخ و بعضی دستگاه‌ها می‌توانند در مراحل اولیه‌ی یک آسیب‌دیدگی احساس ناراحتی شما را کم کنند. ممکن است فیزیوتراپیست به شما توصیه کند که تا زمانی که درد و ورم کمی فروکش کند از این درمان‌های غیرفعال استفاده کنید هنگامی که شدت آسیب کمتر شد فیزیوتراپیست توصیه می‌کند که یک برنامه فیزیوتراپی فعال‌تر را شروع کنید و یا به شما نشان می‌دهد که چگونه می‌توانید بدون نیاز به کمک فعالیت‌های عادی‌تان را دوباره از سر بگیرید. همچنین، گاهی در طول جلسات فیزیوتراپی از گرما و یخ استفاده می‌شود. فیزیوتراپیست‌ها اغلب از گرما و یخ برای کاهش کوتاه مدت درد و یا ورم استفاده می‌کنند. از این مدالیته‌ها برای راحت‌تر کردن مشارکت شما در برنامه تمرینی و یا کاهش درد و التهاب مفاصل یا عضلاتِ تحت درمان، بعد از یک جلسه درمان تهاجمی‌تر، استفاده می‌شود.

مدالیته‌های الکتریکی در فیزیوتراپی

استفاده از مدالیته‌های الکتریکی مختلف می‌تواند به تسکین درد و کنترل التهاب کمک کند. البته، استفاده از این دستگاه‌ها هم، مانند سایر درمان‌های غیرفعال، می‌بایست به عنوان بخشی از یک برنامه فیزیوتراپی فعال تجویز شود، نه به عنوان درمان اصلی. مدالیته‌های الکتروتراپی عبارتند از:

• اولتراسوند
• لیزر
• تحريك الكتريكي از راه پوست (تی‌ان‌اس)
• درمان میدان مغناطیسی

تکنیک‌های دستی در فیزیوتراپی

طبق یک قاعده کلی در فیزیوتراپی، اگر یک مفصل آنطور که باید حرکت نمی‌کند، استفاده از تکنیک‌های غیرفعال برای حرکت مفصل می‌تواند مفید باشد. این‌ها تکنیک‌های دستی هستند که یک فیزیوتراپیست می‌تواند با استفاده از آن‌ها یک مفصل سفت را دوباره به حرکت درآورد.

در اینجا هم، هدف این تکنیک‌ها این است که به شما کمک کنند تا بیشتر حرکت کنید و شرکت در درمان فعالتان برای شما آسان‌تر شود. تحقیقات نشان داده که، این تکنیک‌ها در ترکیب با ورزش می‌توانند مزایای درمان را افزایش بدهند.

درمان‌های سوزن خشک

گاهی اوقات فیزیوتراپیست از درمان‌های سوزن خشک مانند طب سوزنی یا تحریک داخل عضلانی (IMS) برای کمک به تسکین درد یا کاهش اسپاسم عضلانی در اندام درگیر استفاده می‌کند. هرچند که به تحقیقات بیشتری برای اثبات اثربخشی درمان‌های سوزن خشک نیاز است، اما بعضی از تحقیقات انجام شده حاکی از آن هستند که استفاده از درمان سوزن خشک در کنار درمان فعال می‌تواند مؤثر باشد.

فیزیوتراپی فعال

فیزیوتراپی فعال مستلزم آن است که شما در درمان شرکت کنید؛ این نوع درمان یکی از مؤلفه‌های کلیدی یک برنامه فیزیوتراپی مؤثر است. مداخلات فعال می‌بایست محور اصلی درمان بوده و بخش قابل توجهی از زمانی که در مطب فیزیوتراپیست سپری می‌کنید را در بربگیرد. بعضی از مداخلات فیزیوتراپی فعالی که ممکن است در طول درمان دریافت کنید عبارتند از:

ورزش درمانی

تحقیقات نشان داده که ورزش و افزایش فعالیت جسمانی منجر به بهبود سطح سلامت و کیفیت زندگی می‌شود. در فیزیوتراپی ، فیزیوتراپیست ورزش‌های مورد نظر را در ابتدای برنامه درمان به شما پیشنهاد و آموزش می‌دهد و همزمان که بهبود می‌یابید و شرایطتان تغییر می‌کند آن‌ها را اصلاح کرده و تغییر می‌دهد. ورزش‌ها باید متناسب با توانایی‌ها و اهدافتان بوده و قاعدتاً می‌بایست بعد از اتمام برنامه فیزیوتراپی هم انجام آن‌ها را ادامه بدهید.

روش‌های درمان دستی فعال در فیزیوتراپی

گهگاه فیزیوتراپیست یک درمان دستی تجویز می‌کند که انجام بخشی از آن به عهده شما است. ممکن است او از شما بخواهد تا برای افزایش قدرت یا انعطاف‌پذیریتان به شکلی فعال به انجام یک حرکت کمک کرده یا در مقابل انجام آن مقاومت کنید.

ورزش درمانی در فیزیوتراپی

تحقیقات نشان داده که ورزش و افزایش فعالیت جسمانی منجر به بهبود سطح سلامت و کیفیت زندگی می‌شود. فیزیوتراپیست ورزش‌های مورد نظر را در ابتدای برنامه درمان به شما پیشنهاد و آموزش می‌دهد و همزمان که بهبود می‌یابید و شرایطتان تغییر می‌کند آن‌ها را اصلاح کرده و تغییر می‌دهد. ورزش‌ها باید متناسب با توانایی‌ها و اهدافتان بوده و قاعدتاً می‌بایست بعد از اتمام برنامه فیزیوتراپی هم انجام آن‌ها را ادامه بدهید.

روش‌های درمان دستی فعال

گهگاه فیزیوتراپیست یک درمان دستی تجویز می‌کند که انجام بخشی از آن به عهده شما است. ممکن است او از شما بخواهد تا برای افزایش قدرت یا انعطاف‌پذیریتان به شکلی فعال به انجام یک حرکت کمک کرده یا در مقابل انجام آن مقاومت کنید.