فروش ویژه
اگرچه سن یکی از عوامل مهم در ابتلا به آرتروز و ساییدگی زانو است اما جوانان نیز می‌توانند به آن مبتلا شوند زیرا در برخی از افراد، ممکن است این بیماری ارثی باشد. دیگران نیز ممکن است بر اثر آسیب دیدگی یا عفونت یا حتی اضافه وزن به آرتروز زانو مبتلا شوند. در اینجا به متداول‌ترین سؤالات شما در مورد آرتروز زانو پاسخ داده شده است، از جمله نحوه درمان آن و نکاتی که می‌توانید در خانه برای تسکین درد ناشی از آن انجام دهید.
فهرست مطالب
آرتروز چیست؟
آرتروز که معمولاً به عنوان ساییدگی زانو نیز شناخته می‌شود، وضعیتی است که در آن خاصیت بالشتکی طبیعی بین مفاصل و غضروف‌ها از بین می‌رود. وقتی این اتفاق می‌افتد، سرِ استخوان‌های واقع در مفاصل به هم نزدیک‌تر شده و بر روی هم ساییده می‌شوند و خاصیت ضربه‌گیری غضروف کمتر خواهد بود. نتایج این ساییدگی منجر به درد، تورم، خشکی، کاهش توانایی حرکت و گاهی اوقات تشکیل خار استخوان می‌شود.
پیشنهاد ویژه پزشکان : زانوبندهای طبی با بالاترین کیفیت موجود در بازار
چه کسانی دچار آرتروز زانو می‌شوند؟
آرتروز زانو متداول‌ترین نوع آرتروز است. اگرچه حتی در افراد جوان نیز ممکن است رخ دهد، احتمال ابتلا به آرتروز پس از 45 سالگی افزایش می‌یابد. طبق آمار به دست آمده از میزان شیوع آرتروز در ایران، ۲۰ درصد افراد بالای ۵۰ سال کشور به این بیماری مبتلا هستند و البته زانو یکی از مستعدترین مناطق برای آرتروز است. زنان بیشتر از مردان به آرتروز مبتلا می‌شوند.
چه عواملی باعث ایجاد ساییدگی و آرتروز زانو می‌شوند؟
شایع‌ترین علت آرتروز و ساییدگی زانو، افزایش سن است. تقریباً همه افراد در نهایت دچار درجاتی از آرتروز می‌شوند. با این حال، چندین عامل خطر وجود دارند که خطر ابتلا به آرتروز را حتی در سنین پایین افزایش می‌دهد.
- سن. توانایی غضروف برای بهبود و بازسازی خود، با افزایش سن فرد کاهش می‌یابد.
- وزن. وزن زیاد باعث افزایش فشار بر روی تمام مفاصل، به ویژه زانوها می‌شود. هر کیلوگرم وزنی که می‌گیرید 3 تا 4 کیلوگرم وزن اضافی بر روی زانوهای شما وارد می‌کند.
- وراثت و ژنتیک. یک سری جهش‌های ژنتیکی وجود دارد که ممکن است فرد را در معرض آرتروز زانو قرار دهند. همچنین این ممکن است به دلیل ناهنجاری‌های ارثی در شکل‌گیری استخوان‌هایی باشد که مفصل زانو را احاطه کرده‌اند.
- جنسیت. زنان 55 سال به بالا بیشتر از مردان در معرض آرتروز زانو قرار دارند.
- آسیب‌های ناشی از فشارهای مکرر. این آسیب‌ها معمولاً به خاطر نوع شغل فرد است. افرادی که مشاغل خاصی دارند و شغلشان شامل فعالیت زیادی است که ممکن است مفصل را تحت فشار قرار دهند، مانند کارهایی که نیاز به زانو زدن، چمباتمه زدن یا بلند کردن اجسام سنگین (55 پوند یا بیشتر) باشد، به دلیل وارد کردن فشار مداوم به مفصل، در معرض آرتروز زانو قرار دارند.
- ورزشکار بودن. ورزشکارانی که به ورزش‌هایی همچون فوتبال، تنیس یا دوی مسافت می‌پردازند ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آرتروز و ساییدگی زانو باشند. این بدان معناست که ورزشکاران باید اقدامات احتیاطی را برای جلوگیری از آسیب دیدگی انجام دهند. با این حال، توجه به این نکته مهم است که ورزش منظم و میانه باعث تقویت مفاصل می‌شود و می‌تواند خطر آرتروز را کاهش دهد. در حقیقت، ضعف عضلات اطراف زانو می‌تواند منجر به آرتروز شود.
- سایر بیماری‌ها. افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی زانو، نیز در معرض آرتروز هستند. افرادی که دارای برخی اختلالات متابولیکی، مانند اضافه بار آهن (هموکروماتوز) یا هورمون رشد بیش از حد هستند، همچنین بیشتر در خطر ابتلا به آرتروز هستند.
آرتروز و ساییدگی زانو چه علائمی دارد؟
علائم ساییدگی زانو ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- دردی که هنگام فعالیت افزایش می‌یابد اما با استراحت کمی بهبود می‌یابد
- ورم و آب آوردن زانو
- احساس گرما در مفصل
- خشکی در زانو، به ویژه صبح‌ها یا زمانی که برای مدتی نشسته‌اید
- کاهش تحرک زانو، دشوار شدن سوار شدن و پیاده شدن از صندلی یا اتومبیل، بالا رفتن از پله‌ها یا راه رفتن برای فرد
- صدای ترک خوردن یا خرش خرش کردنی که هنگام حرکت در زانو شنیده می‌شود
چگونه آرتروز زانو تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص آرتروز و ساییدگی زانو با معاینه فیزیکی توسط پزشک معالج شما آغاز می‌شود. پزشک همچنین شرح حال کاملی از بیماری‌تان را از شما می‌گیرد و علائم آن را یادداشت می‌کند. در مورد کارهایی که دردتان را بدتر یا بهتر می‌کنند با پزشک صحبت کنید تا به او کمک کند که تشخیص دهد آرتروز باعث درد شما شده است یا مشکل چیز دیگری است. همچنین بررسی کنید که آیا فرد دیگری در خانواده شما به آرتروز مبتلا است یا خیر. پزشک شما ممکن است آزمایش‌ها و معاینات دیگری را برای قطعی بودن تشخیص خود تجویز کند، از جمله:
- عکس‌برداری رادیولوژی که می‌تواند آسیب استخوان و غضروف و همچنین خار استخوان را نشان دهد
- اسکن تصویربرداری ام آر آی (MRI)
اسکن ام آر آی ممکن است هنگامی انجام شود که عکس‌برداری رادیولوژی دلیل روشنی برای درد مفصل نشان نداده باشد یا اینکه عکس‌برداری رادیولوژی نشان دهد که بافت‌های مفصلی دیگری نیز آسیب‌دیده‌اند. پزشکان ممکن است از آزمایش خون برای رد سایر مواردی که می‌توانند باعث درد شوند، مانند آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی)، نوع دیگری از آرتریت ناشی از اختلال در سیستم ایمنی، رد کنند.
آرتروز و ساییدگی زانو چگونه درمان می‌شود؟
اهداف اولیه از درمان آرتروز زانو تسکین درد و بازگشت توانایی تحرک در فرد است. برنامه درمانی برای ساییدگی زانو معمولاً شامل ترکیبی از موارد زیر است:
- کاهش وزن. کم کردن حتی مقدار کمی از وزن، در صورت لزوم، می‌تواند به طور قابل توجهی باعث کاهش درد زانوی ناشی از آرتروز شود.
- ورزش. تقویت عضلات اطراف زانو باعث پایداری مفصل و کاهش درد می‌شود. ورزش‌های کششی، به تحرک و انعطاف‌پذیری مفصل زانو کمک می‌کنند.
- مصرف داروهای مسکن و داروهای ضد التهاب. این شامل گزینه‌های بدون نسخه مانند استامینوفن (Tylenol)، ایبوپروفن (Advil، Motrin) یا سدیم ناپروکسن (Aleve) است. از داروهای مسکن بدون نسخه نباید بیش از 10 روز و بدون مشورت با پزشک استفاده کنید. مصرف طولانی مدت این داروها احتمال بروز عوارض جانبی را افزایش می‌دهد. اگر داروهای بدون نسخه موجب تسکین دردتان نمی‌شوند، ممکن است پزشک داروی ضدالتهابی یا داروی دیگری برای کمک به شما تجویز کند.
- تزریق کورتیکواستروئیدها یا اسید هیالورونیک به زانو. استروئیدها داروهای ضدالتهابی قدرتمندی هستند. اسید هیالورونیک به طور طبیعی در مفاصل به عنوان نوعی مایع روان کننده وجود دارد.
- درمان‌های جایگزین. برخی از روش‌های درمانی جایگزین که ممکن است مؤثر باشد، شامل استعمال پمادها و کرم‌های موضعی دارای کپسایسین، طب سوزنی یا مکمل‌هایی از جمله گلوکوزامین و کندرویتین یا SAMe است.
- استفاده از وسایلی مانند بریس یا زانوبند طبی. بریس ها در دو نوع وجود دارد: بریس های “unloader” (آنلودر یا خالی کننده‌ی بار) که وزن را از کنار زانوی دچار آرتروز برمی‌دارند؛ و بریس های ” support” (ساپورت کننده) که از کل زانو پشتیبانی می‌کنند.
- فیزیوتراپی و کاردرمانی. اگر در انجام کارهای روزمره مشکلی دارید، فیزیوتراپی یا کاردرمانی می‌تواند به شما کمک کند. متخصصان فیزیوتراپی روش‌های تقویت عضلات و افزایش انعطاف‌پذیری مفصل را به شما می‌آموزند. کار درمانگرها روش‌هایی را برای انجام فعالیت‌های منظم و روزمره مانند کارهای خانه با درد کمتر به شما می‌آموزند.
- عمل جراحی. وقتی سایر روش‌های درمانی مؤثر واقع نشوند، عمل جراحی می‌تواند گزینه مناسبی باشد.
پیشنهاد ویژه پزشکان : زانوبندهای طبی با بالاترین کیفیت موجود در بازار
آیا برای درمان آرتروز زانو عمل جراحی انجام می‌شود؟
اگر پزشک شما تصمیم بگیرد که آرتروز زانویتان را با جراحی درمان کند، گزینه‌های آرتروسکوپی، استئوتومی و آرتروپلاستی (جراحی تعویض مفصل) برای جراحی زانو وجود دارد.
- در روش آرتروسکوپی از یک تلسکوپ کوچک (آرتروسکوپ) و ابزارهای کوچک دیگری استفاده می‌شود. جراحی از طریق برش‌های کوچک انجام می‌شود. جراح از آرتروسکوپ برای دیدن فضای مفصل استفاده می‌کند. پس از وارد شدن دستگاه به درون فضای زانو، جراح می‌تواند غضروف آسیب‌دیده یا ذرات سست شده را برداشته، سطح استخوان را تمیز کرده و در صورت کشف آسیب‌هایی در انواع دیگر بافت‌ها، آن‌ها را ترمیم کند. این روش اغلب در بیماران جوان (55 سال به بالا) به منظور به تعویق انداختن جراحی جدی‌تر استفاده می‌شود.
- روش استئوتومی عملی است که هدف آن اصلاح تراز شدن زانو با تغییر شکل استخوان‌ها است. اگر در مرحله‌ی اول در یک ناحیه از زانو آسیب‌دیده باشید، این نوع جراحی ممکن است توصیه شود. اگر زانویتان شکسته باشد و خوب جوش نخورده باشد، این نوع جراحی نیز ممکن است توصیه شود. استئوتومی یک درمان دائمی نیست و بعداً ممکن است جراحی بعدی لازم باشد.
- جراحی تعویض مفصل، یا آرتروپلاستی، روش جراحی است که در آن مفصل زانو با قطعات مصنوعی ساخته شده از فلزات یا پلاستیک جایگزین می‌شود. این عمل تعویض می‌تواند در یک طرف زانو یا کل زانو صورت بگیرد. جراحی تعویض مفصل معمولاً مختص افراد بالای 50 سال مبتلا به آرتروز شدید است. اگر مفصل مصنوعی پس از چندین سال فرسوده شود، ممکن است لازم باشد این جراحی مجدداً تکرار شود؛ اما با پیشرفت‌های مدرن امروزی، بیشتر قطعات و مفاصل مصنوعی جدید، برای بیش از 20 سال دوام می‌آورند. جراحی خطراتی دارد اما نتایج آن به طور کلی بسیار خوب و رضایت‌بخش خواهد بود.