ضایعه نخاعی چه علائمی دارد؟ آیا آسیب نخاعی قابل درمان است؟

افرادی که از ضایعه نخاعی جان سالم به در می‌برند، به احتمال زیاد دچار عوارض پزشکی مانند درد مزمن و اختلال عمل‌کرد مثانه و روده، همراه با افزایش حساسیت به مشکلات تنفسی و قلبی خواهند شد. بهبودی موفقیت‌آمیز به این بستگی دارد که این شرایط مزمن روزانه کنترل شود. مراقبت‌های اضطراری بهبود یافته برای افراد آسیب دیده نخاع و درمان و توان‌بخشی تهاجمی می‌تواند آسیب به سیستم عصبی را به حداقل برساند و حتی توانایی‌های محدود را بازگرداند.

ضایعه نخاعی چیست؟

ضایعه نخاعی آسیب در قسمت نخاع است که سیگنال‌هایی را به مغز و از مغز منتقل می‌کند. ممکن است فردی که دچار ضایعه نخاعی می‌شود بسته به سطح و شدت آسیب به از دست دادن احساس و عمل‌کرد حرکتی دچار شود. بیش‌تر آسیب‌های نخاعی جزئی است و باعث قطع نخاع نمی‌شود. برخی از آسیب‌ها بهبودی تقریباً کامل را امکان‌پذیر می‌کنند. سایر موارد منجر به فلج کامل خواهد شد.

ضایعه نخاعی می‌تواند در اثر شکستگی، فشرده‌سازی یا بیماری ایجاد شود:

• شکستگی ستون فقرات می‌تواند تکه‌های استخوان، اجزاء دیسک را جا به جا کند وبا پارگی در بافت نخاع باعث آسیب نخاع شود.
• فشرده‌سازی نخاع می‌تواند به سلول‌های عصبی آسیب رساند که سیگنال‌ها را به مغز می‌رسانند.
• بیماری‌های نخاع نادر است اما می‌تواند باعث آسیب نخاع شود.

انواع ضایعه نخاعی چیست؟

ضایعه نخاعی براساس سطح و شدت ضایعه طبقه بندی می‌شود.

1. سطح آسیب

فردی که از ناحیه نخاع بسیار آسیب دیده‌است معمولاً مشکلات بیش‌تری را تجربه خواهد کرد.

• آسیب به ناحیه گردن معمولاً باعث از دست دادن عمل‌کرد و اختلال حسی در بازوها و پاها می‌شود و در نتیجه باعث فلج چهار اندام می‌شود.
• آسیب‌دیدگی در وسط و کمر معمولاً بر روی سینه و پاها تأثیر می‌گذارد و منجر به پاراپلژی می‌شود. فرد مبتلا به پاراپلژی دچار اختلال در عمل‌کرد حرکتی و یا حسی اندام تحتانی خواهد شد.

شدت آسیب 

تأثیر ضایعه نخاعی به شدت ضایعه بستگی دارد. به طور معمول دو نوع ضایعه همراه با آسیب نخاعی وجود دارد که عبارتند از:

• آسیب کامل نخاع – فرد مبتلا به این نوع آسیب در زیر ضایعه کاملاً فلج شده است. این فلج با عدم وجود درد، فشار، دما و احساس همراه است.
• آسیب جزئی نخاع – ممکن است فردی که دچار این نوع آسیب است، حرکات و احساس خود را در زیر سطح ضایعه کاهش دهد، زیرا فقط آسیب جزئی نخاع وجود دارد.

علل ضایعه نخاعی

شایع‌ترین علل آسیب به نخاع، تروما است که شامل موارد زیر است:

• تصادفات رانندگی جاده‌ای،
• آسیب‌های ورزشی،
• صدمات خانگی،

از دیگر دلایل صدمه به نخاع می‌توان به بیماری‌هایی نظیر میلیت عرضی، فلج اطفال، اسپینا بیفیدا، آتاکسی فردریش و مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) اشاره کرد.

اثرات ضایعه نخاعی

فردی که از ناحیه نخاع کاملاً آسیب دیده است، فلج شده و احساس او کم‌تر از میزان آسیب‌دیدگی خواهد بود.

آسیب ناقص نخاع بسته به میزان آسیب‌دیدگی، قسمت‌های مختلف بدن را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

علاوه بر از دست دادن تحرک و احساس زیر سطح آسیب دیدگی، افراد دارای نخاع آسیب دیده اغلب عوارض دیگری مانند :

درمان ضایعه نخاعی

ضایعه نخاعی نیاز به مراقبت‌های پزشکی فوری در صحنه حادثه یا آسیب‌دیدگی دارد. پس از آسیب، سر و گردن شما توسط بریس بی‌حرکت می‌شود تا از حرکت جلوگیری کند. وقتی بعد از یک تصادف جدی ترسیده اید ممکن است بسیار سخت باشد.

درمان خاص برای آسیب حاد نخاعی بر اساس موارد زیر است :

فیزیوتراپی برای ضایعه نخاعی

فیزیوتراپی برای فرد مبتلا به نخاع آسیب دیده باید در اسرع وقت پس از آسیب‌دیدگی شروع شود. افرادی که از ضایعه نخاعی رنج می‌برند از متخصص فیزیوتراپی عصبی بهره‌مند می‌شوند. آسیب نخاعی می‌تواند زندگی شما و نزدیکانتان را تغییر دهد. فیزیوتراپیست‌ها درک می‌کنند فردی که دچار ضایعه نخاعی شده است در طول زندگی خود با چالش‌های قابل توجهی روبرو است. فیزیوتراپی از طریق درمان با همکاری نزدیک با والدین، خانواده و مراقبان شما را پشتیبانی و راهنمایی می‌کند. فیزیوتراپیست‌ها مشخصات درمانی را به نیازهای فردی شما متمرکز می‌کنند. بنابراین درمان فیزیوتراپی به سطح و شدت آسیب نخاعی که دریافت کرده‌اید بستگی خواهد داشت.

فیزیوتراپی برای یک ضایعه کامل نخاع

فیزیوتراپی برای افراد مبتلا به آسیب کامل نخاع بر حفظ توانایی بافت افزایش قدرت عضلانی و به حداکثر رساندن پتانسیل و ارتقاء استقلال بیمار متمرکز خواهد بود.

درمان بر موارد زیر متمرکز خواهد شد :

• افزایش قدرت عضلانی بالاتر از سطح آسیب برای کاهش ضعف عضلانی
• حفظ عضله، طول بافت و دامنه حرکات زیر سطح آسیب
• کشش عضلات زیر سطح آسیب برای کمک به طولانی شدن عضلات سفت و کاهش سفتی
• ایستادن منظم در برابر تحمل وزن و بهبود عمل‌کرد اندام‌های داخلی
• ورزش‌هایی برای بهبود تعادل و اطمینان
• آموزش مهارت‌های صندلی چرخ‌دار که شامل هل دادن و چرخاندن صندلی، کارکردن ترمزها و از بین بردن پایه‌ها و تکیه گاه‌ها است.
• کنترل تنفس و کمک به سرفه در صورت لزوم برای تمیز نگه داشتن قفسه سینه
• آموزش نقل و انتقالات (سوار شدن و خارج شدن از صندلی چرخ‌دار، تخت، ماشین، دوش / حمام و ورود و خروج از توالت) برای بهبود ایمنی و ارتقاء استقلال
• مشاوره در مورد دستگاه‌های ارتز
• مشاوره در مورد موقعیت‌یابی برای کمک به وضعیت بدن و جلوگیری از بروز زخم‌های ناشی از فشار
• بهبود ایمنی
• افزایش سطح انرژی
• کاهش درد و اسپاسم عضلات
• درمان آب‌ درمانی

فیزیوتراپی برای ضایعه نخاعی جزئی

افرادی که ضایعه نخاعی جزئی دارند بسته به شدت آسیب، به روش‌های مختلفی بروز می‌کنند. بنابراین هر فرد به درمان فردی و ارزیابی مداوم نیاز دارد. درمان فیزیوتراپی بر توان‌بخشی و بازگرداندن فرد به سطح جسمی قبلی خود تا حد ممکن متمرکز خواهد بود. درمان توانایی‌های عمل‌کردی را بهبود می‌بخشد و بر موارد زیر تمرکز می‌کند:

• ورزش برای تقویت عضلات ضعیف
• کاهش انقباضات با کشش عضلات که سفت شده‌اند
• ترویج حرکت طبیعی
• افزایش کنترل حرکت بازوها، پاها و تنه
• ارتقاء فعالیت‌های زندگی روزمره
• ورزش‌هایی برای بهبود تعادل
• کاهش هرگونه اضطراب و بازیابی اعتماد به نفس
• افزایش توانایی انتقال از جمله حرکت در تختخواب / نشستن / ایستادن
• ورزش برای افزایش استقامت و کاهش خستگی
• تمرینات گروهی برای بهبود گردش خون و دامنه حرکات
• مشاوره در مورد موقعیت‌یابی موثر برای افزایش راحتی
• مشاوره در مورد دستگاه‌های ارتز و وسایل کمکی برای راه رفتن
• درمان آب‌ درمانی
• ارتقاء استقلال
• بهبود کیفیت زندگی

فرد مبتلا به نخاع آسیب دیده بسته به میزان ضایعه مشکلات مختلفی خواهد داشت. فیزیوتراپیست‌ها با تعیین اهداف کوتاه مدت و بلند مدت درمان به شما کمک می‌کنند تا پتانسیل خود را به حداکثر برسانید. جلسات درمانی فیزیوتراپی با فیزیوتراپیست‌های متخصص ما موثر و لذت‌بخش است و شما را از طریق یک برنامه پیشرفته هدایت می‌کند.

جراحی

برای ارزیابی نخاع آسیب دیده، ایجاد ثبات در شکستگی ستون فقرات، آزاد سازی فشار از ناحیه آسیب دیده و مدیریت هرگونه آسیب دیگری که ممکن است در اثر حادثه باشد، گاهی اوقات به جراحی نیاز است.

پیش‌گیری

دلایل عمده ضایعه نخاعی شامل تصادفات جاده‌ای، سقوط و خشونت (از جمله اقدام به خودکشی) است. بخش قابل توجهی از ضایعه نخاعی به دلیل آسیب‌های مربوط به کار یا ورزش است. مداخلات موثر برای جلوگیری از چندین دلیل اصلی آسیب نخاعی شامل اصلاح در جاده‌ها، وسایل نقلیه و رفتار مردم در جاده‌ها برای جلوگیری از تصادف در ترافیک‌های سنگین، محافظ پنجره‌ها برای جلوگیری از سقوط و سیاست‌های منع استفاده مضر از الکل و دسترسی به سلاح گرم برای کاهش خشونت است.