شانه یخ زده (فروزن شولدر) با فیزیوتراپی، ورزش و دارو درمان می‌شود؟

عارضه‌ی شانه یخ زده ، که به نام کپسولیت چسبنده نیز شناخته می‌شود، هنگامی رخ می‌دهد که رباط‌های اطراف مفصل شانه متورم و سفت می‌شوند. التهاب این بافت می‌تواند بهبود طبیعی را دشوار کرده و باعث شود که شانه شما آنچنان سفت شود که حتی فعالیت‌های روزانه‌ مانند بستن دکمه‌های پیراهن هم برایتان دردسرساز شوند.

شانه یخ‌زده می‌تواند برای فرد مبتلا به آن بسیار دردناک بوده و معمولاً بعد از حدود نه ماه با سفتی فزاینده شانه همراه شود. علائم عارضه می‌تواند بعد از چند ماه یا چند سال بدتر شده و تأثیر بسیار بدی بر قابلیت حرکت شانه بگذارد. بیماران مبتلا به شانه یخ‌زده می‌توانند شدت علائمشان را کاهش دهند، اما این کار گاهی اوقات سال‌ها زمان می‌برد.

علائم شانه یخ زده

درد و سفتی که دو علامت اصلی شانه یخ‌زده هستند می‌توانند از ملایم تا آنچنان شدید که قدرت حرکت شانه را از شخص بگیرند، متغیر باشند.

علائم عموماً در طول سه مرحله متفاوت بر بیمار تأثیر می‌گذارند:

• مرحله اول:

یخ زدن (که بین شش هفته تا نه ماه طول می‌کشد) – درد شانه آنچنان زیاد می‌شود که می‌تواند منجر به از دست رفتن دامنه حرکت شود.

• مرحله دوم:

دوره یخزدگی (که بین چهار تا ۱۲ ماه طول می‌کشد) – درد ممکن است کم شود، اما شانه رفته رفته سفت‌تر می‌شود.

• مرحله سوم:

آب شدن (که بین شش ماه تا چندین سال طول می‌کشد) – توانایی حرکت دادن شانه بیشتر شده و خواهید توانست مقدار بیشتری از کارهای روزانه‌تان را دوباره انجام دهید.

ممکن است افراد مختلف علائم این عارضه را به شکل‌های متفاوتی تجربه کنند، با این حال تشخیص و درمان زود هنگام می‌تواند شدت این علائم را کاهش دهد. در برخی موارد علائم می‌توانند تا سال‌ها باقی بمانند.

دقیقاً مشخص نیست که شانه یخ‌زده به چه دلیل بروز می‌کند. از آنجا که علائم هر فرد می‌تواند با دیگری متفاوت باشد، به همین دلیل به راحتی نمی‌توان گفت چه عللی باعث بروز این عارضه می‌شوند. متخصصان معتقدند چند علت وجود دارد که خطر بروز شانه یخ‌زده را افزایش می‌دهند؛ آن‌ها عبارتند از:

• وجود سایر عارضه‌ها و بیماری‌ها: مانند دیابت، بیماری‌های قبلی، سکته مغزی، کم‌کاری یا پرکاری تیروئید.
• عمل جراحی یا آسیب‌دیدگی‌های اخیر: شانه یخ‌زده می‌تواند بعد از یک جراحی یا آسیب‌دیدگی شانه ایجاد شود (این وضعیت می‌تواند تا حدودی نتیجه‌ی ثابت نگه‌داشتن طولانی مدت شانه در دوره بهبودی باشد).
• سن یا جنسیت: شانه یخ‌زده بیشتر در افراد بین ۴۰ تا ۶۰ سال بروز می‌‌کنند، در همین حال، احتمال ابتلای زنان به این عارضه بیشتر از مردان است.
• تغییر در الگوی تحرک بازو: حرکت ندادن شانه به مدت طولانی، مانند زمانی که شخص در بیمارستان بستری است، یا شرکت در فعالیتی که مستلزم چرخش بازو یا بلند کردن اشیاء بیش از حد سنگین است و همچنین فشار ناگهانی ناشی از آسیب‌دیدگی می‌تواند باعث بروز شانه یخ‌زده شوند.
• سایر عارضه‌های شانه: مانند تاندونیت کلسیفیک یا پارگی روتاتور کاف.

شایع‌ترین تشخیص‌های نادرست

نقاط ماشه‌ای زیرکتفی

نقاط ماشه‌ای فعال در عضله زیرکتفی یکی از عوامل ایجاد کننده‌ی درد شدید عمقی در پشت شانه و حساسیت در محل اتصال آن به جلوی شانه هستند. این نقاط ماشه‌ای همچنین قابلیت کشیده شدن عضله را کم کرده و در نتیجه باعث محدودیت و کاهش دامنه حرکت مفصل می‌شوند که اغلب به همین دلیل این وضعیت با شانه یخ‌زده اشتباه گرفته می‌شود. خوشبختانه، این عارضه را می‌توان به سادگی و با استفاده از یک دوره فیزیوتراپی درمان کرد تا شخص بتواند به سرعت به سبک زندگی عادی خود بازگردد.

سندروم گیرافتادگی ساب آکرومیال (SIS)

این سندروم، عارضه‌ای ناشی از کاهش فضای درون مفصل شانه است که عبور بافت‌های نرمی مانند تاندون‌های کاف روتاتور، بورس یا سر طولانی ماهیچه‌های دوسر بازو از این ناحیه را مختل می‌کند.

SIS معمولاً منجر به درد خصوصاً در هنگام بردن دست به بالای سر می‌شود که این عموماً باعث محدود شدن دامنه حرکتی می‌گردد. معمولاً SIS به دلیل ناپایداری، مشکلات و ضعف‌های بیومکانیکی، تروما، آسیب‌های ناشی از استفاده بیش از حد و امثال آن بروز می‌کند.تحقیقات نشان داده که یک دوره فیزیوتراپی شامل درمان دستی و تمرینات فیزیکی مؤثرترین روش برای درمان SIS است.

بیماری روتاتور کاف

بیماری روتاتور کاف به آسیب‌ به هر یک از چهار پایدار کننده اصلی شانه گفته می‌شود که می‌تواند ناشی از یک آسیب‌دیدگی سریع و ناگهانی یا کشیدگی‌های مکرر باشد. این آسیب‌دیدگی‌ها از کشیدگی‌های و پارگی‌های جزئی تا پارگی‌های کاملِ منجر به از کار افتادن مفصل را شامل می‌شوند.

این عارضه معمولاً باعث درد در سراسر شانه می‌شود خصوصاً در مواردی که آسیب‌دیدگی، بسته به محل آن، باعث تغییر در الگوهای حرکت و در نهایت منجر به نقصان بیومکانیکی و ناتوانی‌های دیگر می‌گردد. درمان آن شامل کاهش درد و نیز بازیابی دامنه حرکت و قدرت می‌شود. علت عارضه هم باید شناسایی و اصلاح شود تا مجدداً بروز نکند.

تشخیص شانه یخ زده

اگر در شانه خود هرگونه درد مداومی احساس می‌کنید، خصوصاً اگر درد باعث محدودیت حرکت شانه‌تان می‌شود، باید به پزشک مراجعه کنید. تشخیص زود هنگام شانه یخ‌زده می‌تواند به پیشگیری از طولانی شدن علائم کمک کرده و باعث می‌شود تا سریعاً برای کاهش سفتی و درد تحت درمان قرار بگیرید.

پزشک برای ارزیابی درد و دامنه حرکت از شما یک معاینه فیزیکی به عمل می‌آورد. در هنگام معاینه از شما خواسته می‌شود تا اعمالی مانند بالا بردن دست‌ها، لمس شانه مخالف و خاراندن کمرتان را انجام دهید.

همچنین از شما سؤالاتی در مورد علائمتان پرسیده خواهد شد از جمله در مورد شدت آن‌ها، اینکه چه موقع شروع شده‌اند و اینکه آیا مبتلا به هرگونه عارضه یا بیماری دیگری هستید. ممکن است برای اطمینان از عدم وجود سایر عارضه‌های احتمالی یک آزمایش خون نیز گرفته شود.

اگر شانه یخ‌زده تنها از روی علائم قابل شناسایی نباشد از تست‌های تصویربرداری مانند عکسبرداری رادیولوژی، سونوگرافی و ام‌آر‌آی (تصویربرداری تشدید مغناطیسی) نیز استفاده می‌شود تا از عدم وجود مشکلات فیزیکی در شانه شما اطمینان حاصل شود.

درمان شانه یخ زده

در اکثر موارد درمان شانه یخ‌زده شامل کنترل درد شانه و حفظ بالاترین حد ممکن از دامنه حرکتی در شانه است. اگرچه بسیاری از شانه‌های یخ‌زده ظرف ۱۲ تا ۱۸ ماه خودبه‌خود بهبود می‌یابند اما معمولاً بیمار در طول این دوره درد و آشفتگی خواب بسیار زیادی را متحمل می‌شود. برای علائم پایدار، متخصص سایر روش‌های غیرجراحی مانند تزریق استروئید و منبسط کردن مفصل (از طریق تزریق آب استریل به آن) را تجویز می‌کند. اگر هیچ یک از این درمان‌ها جواب ندهد، ممکن است متخصص جراحی را توصیه کند.

داروها

مسکن‌های بدون نسخه مانند آسپرین و ایبوپروفن می‌توانند به کاهش درد و التهاب ناشی از شانه یخ‌زده کمک کنند. البته در برخی موارد، داروهای مسکن و ضدالتهاب قوی‌تری تجویز می‌شود. این داروها، اگرچه ممکن است بتوانند علائم را به خوبی کاهش دهند، اما نمی‌توانند به تنهایی طول مدت این سندرم را محدود کنند.

فیزیوتراپی و ورزش درمانی شانه یخ زده

شاید مهمترین قسمت درمانی شانه منجمد و یخ زده ورزش درمانی باشد بیمار با آموزش ورزش ها و انجام آن درمنزل می تواند به نتیجه مطلوبی برسد.

نقش فیزیوتراپیست در درمان شانه یخ زده :

یک فیزیوتراپیست می‌تواند با آموزش تمرینات دامنه حرکتی به شما کمک کند تا قابلیت حرکت شانه خود را تا بالاترین حد ممکن بازیابی کنید. برای آنکه قابلیت حرکتتان به بهترین نحوه بهبود یابد باید این تمرینات را به طور جدی پیگیری کنید.

البته، در برخی موارد انجام این تمرینات غیرممکن بوده و یا حتی نتیجه عکس می‌دهد، خصوصاً در فازهای اولیه این عارضه که درد از ویژگی‌های بارز آن‌ها است. استفاده از فیزیوتراپی در کنار سایر مدالیته‌های درمانی کمک بسیاری به حفظ و به حداکثر رساندن تأثیر بازیابی دامنه حرکتی می‌کند.

• فیزیوتراپی در مرحله اول بر حفظ دامنه حرکت در شانه و همچنین کاهش درد تمرکز دارد. فیزیوتراپی از طریق ترکیب کردن درمان دستی با مدالیته‌ها و برنامه‌های تمرینی می‌تواند به محدود کردن دامنه این عارضه کمک کند.
• در مرحله ۲، همچنانکه درد شروع به کاهش می‌کند، فیزیوتراپیست می‌تواند با کار بیشتر برروی شانه‌تان به شما کمک کند تا دامنه حرکتتان را باز بیابید و سریعتر به زندگی عادی‌تان برگردید. در اینجا فیزیوتراپیست به شما یک سری تمرینات می‌دهد و به علاوه با استفاده از درمان دستی و مدالیته‌ها برای رفع هرگونه درد باقی‌مانده به شما کمک می‌کند.
• فاز ۳ بر بازیابی سلامت شانه و در صورت امکان بهبود آن تا سطحی بالاتر از شرایط پیش از ابتلا به شانه یخ‌زده تمرکز دارد. در اینجا درمان بر بازیابی کامل دامنه حرکت، تمرینات قدرتی، تمرینات بیومکانیکی خصوصاً در شانه و دستیابی به قابلیت انجام کامل فعالیت‌های عملکردی متمرکز است.

تزریق استروئیدها

تزریق کورتیکواستروئیدها به مفصل شانه، خصوصاً در مراحل اولیه فرایند درمان، باعث کاهش درد و بهبود قابلیت حرکت شانه می‌شود.

منبسط کردن مفصل

تزریق آب استریل به کپسول مفصل به کشیده شدن بافت و راحت‌تر شدن حرکت مفصل کمک می‌کند. اغلب این تزریق در ترکیب با تزریق یک استروئید انجام می‌شود.در این روش حجم زیادی از مایع به مفصل تزریق شده و موجب آزاد شدن چسبندگیهای مفصلی می گردد و در نهایت هدف اصلی ما یعنی افزایش دامنه حرکتی و کاهش درد اتفاق می افتد.

جراحی شانه یخ زده

جراحی شانه یخ‌زده به ندرت انجام می‌شود، اما اگر درمان دیگری جواب ندهد، متخصص برای برداشتن بافت اِسکار و چسبندگی‌ها از درون مفصل شانه، جراحی را توصیه می‌کند. معمولاً این درمان به شکل بسیار مؤثری به رفع درد و بازیابی دامنه حرکتی کمک می‌کند. این عمل با کمک آرتروسکوپی (جراحی سوراخ کلید) انجام می‌شود.

مراقبت‌های بعدی و ریکاوری جراحی شانه یخ زده

پس از درمان با هر یک از گزینه‌های فوق‌الذکر، برای حفظ نتایج و دامنه حرکتی به دست آمده، استفاده از فیزیوتراپی ضروری است. در اینجا از بیماران خواسته می‌شود تا از یک برنامه بازپروری خودگردان پیروی کند، که هدف اصلی آن افزایش دامنه حرکت و پیشگیری از تنگ شدن بیشتر کپسول مفصل و افزایش فشار در آن است. یک متخصص فیزیوتراپی با نظارت بر این برنامه به انجام آن کمک می‌کند.